Çok sık olmasa da zaman zaman “Disk Yönetimi” aracını kullandığımız olur; disk bölümlendirme, bölüm küçültme / büyütme, bölüm silme işlemleri için. Bu pencerede zaman zaman seçili bölümler için bazı işlemlerin aktif olmadığını da görmüş olabilirsiniz. Bu işlemlerin neden kapalı olduğunu anlayabilmek için temel bölümlendirme işlemleri hakkında biraz bilgimiz olması gerekiyor. Şimdi biraz bilmemiz gerekenlerde bahsedelim.

Bölüm Tipleri

Disk Yönetimi aracını kullandığınızda depolma alanı olarak kullandığınız birimler için 2 farklı tip olduğunu görebilirsiniz:

  1. Primary Partition (Birincil Bölüm)
  2. Logical Drive (Mantıksal Sürücü)

*Disk üzerinde kullandığınız bölümlerin hepsi primary(birincil) de olabilir, bu durumda logical(mantıksal) sürücü görmeyeceksiniz.

Disk Üzerindeki Birimlerin Türleri

Bir disk en fazla 4 adet birincil(primary) bölüm barındırabilir. Ancak kullanıcı daha fazla sayıda bölümlendirme yapacaksa çaresiz değildir. Disk 3 adet birincil(primary) bölüme ve 1 adet  genişletilebilir(extended) bölüme sahip olacak şekilde bölümlendirilir, daha sonra kullanıcı genişletilebilir bölümü istediği sayıda bölümlendirebilir. Genişletilebilir bölüm içinde yapılan her bölümlendirmede açılan yeni  birim “Logical(Mantıksal) Sürücü” türündedir.

Örnek üzerinden ilerleyelim,

Yukarıdaki bilgisayarda iki adet disk(Disk0 ve Disk1) var:

  1. Disk0: Üzerinde sadece iki bölüm var, 4 adetten fazla bölümlendirme olmadığı için bölümlerin her ikisi de primary(birincil) bölüm.
  2. Disk1: Üzerinde 5 birim ve 10 GB boş alan görünüyor. Soldan sağa bakıldığında ilk üç birimin lacivert renklendirildiğini; 4. ve 5. birimlerinin ise mavi renklendirildiğini görüyoruz. Lacivert olanlar birincil bölümler iken; mavi olanlar mantıksal sürücülerdir. (Yani disk üzerinde 5 adet birim var evet, bu bölümlerden 3 tanesi birincil bölüm; 2 tanesi mantıksal sürücü. *Bölüm-Sürücü terimleri farkındalığı)

Ayrıca Disk1 üzerinde Bolum4, Bolum5 ve 10 GB Boş Alan konteynırlarını kapsayan yeşil bir çizgi olduğunu görmüşsünüzdür. Bu çizgi genişletilmiş(extended) bölümü temsil ediyor, içindekiler ise mantıksal sürücüler.

Disk Yönetimi aracının altındaki lejanttaki renklere bakarak disk üzerindeki birimlerin türü hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

İki Tip Arasındaki Fark Nedir?

Ayrılmamış Alan – Boş Alan Farkı

Belki de bu yazıyı okumadan önce böyle bir ayrıma dikkat etmemiş bile olabilirsiniz. Ancak diskte kullanmadığınız alanın bir kısmı “Ayrılmamış Alan”, bir kısmı ise “Boş Alan” olabilir. Elbette tümü “Ayrılmamış Alan” veya “Boş Alan” da olabilir.

Görselde de bunun örneğini oluşturdum, siyah ile renklendirilmiş 4 GB alan için “Ayrılmamış” etiketi kullanılırken; yeşil ile renklendirilmiş 10 GB alan için “Boş alan” etiketi kullanılmış. Bu ayrımı şöyle yapacağız, genişletilmiş bölüm dediğimiz bölüm içerisinde oluşan boş alanlar “Boş alan” etiketi ile isimlendirilirken; birincil bölümlerden artan boş alan “Ayrılmamış” olarak isimlendiriliyor.

Birincil Bölüm – Mantıksal Sürücü Ayrımının Sebep Olduğu Kısıtlamalar

Yazının başında bahsetmiş olduğumuz “aktif olmayan işlemler” vs. kısmına geldik.

  • Bazen yeni birim oluşturmak istiyoruz, 100 GB diskimizin 70 GB alanını kullanıyoruz ancak 30 GB yeni birim oluşturamıyoruz, maksimum 10 GB hatası falan veriyor.

Çünkü kullanmadığımız 30 GB alanın bir kısmı “Ayrılmamış” bir kısmı “Boş Alan” olabilir.

  • Birim genişletmek istiyoruz, 30 GB kullanmadığımız alan var ancak maksimum boyut olarak bize yine 30 GB alandan daha azını gösteriyor olabilir.

Genişletilmek istenen birimin türü ne ise, kullanılmayan alanın da o türden olması gerekiyor. “Ayrılmamış” alan, “Boş alan”ı genişletmek için; “Boş alan”, “Ayrılmamış” alanı genişletmek için kullanılamıyor. Görselle örnekleyelim,

Bu görüntüde Disk1 üzerinde toplam 14 GB bir alanın kullanılmadığını görüyoruz. Yeni bir birim açmayı deneyelim.

Yeni birim için 4096 MB alandan fazlasını kullanmamıza izin vermiyor. Ayrılmamış alan üzerinden işlem yaptığımız için 4096 MB sınırını verdi; boş alan üzerinde yaptığımızda ise 10 GB alandan fazlasına izin vermeyecek.

Birim genişletme işlemi için ise Disk Yönetimi aracını kullandığımda ayrılmamış alanı ve boş alanı birlikte kullanmama izin verdi, ancak disk yapısında değişiklik yapacağı uyarısını veriyor ve disk için “Temel” etiketini kaldırıp “Dinamik” etiketini kullanıyor, üzerinde kurulu işletim sistemlerinin başlatıcı dosyalarının da BIOS tarafından görüntülenemez olacağını söylüyor. Tavsiyem araştırmadan böyle bir işlem yapmayın.

Kullandığınız diski en verimli şekilde kullanın, işinizi görebileceğiniz en az sayıda bölümlendirme yapın.

KAYNAKÇA

https://www.partitionwizard.com/convertpartition/primary-partition-vs-logical-drive.html

http://www.disk-partition.com/convert-logical-primary-software.html